فراوانی پارازیتوییدهای دو گونه سن عمده درختان پسته در استان کرمان (گزارش کوتاه)

سن‌های متعلق به خانواده Pentatomidae از جمله آفات عمده درختان پسته محسوب می‌شوند (1, 2, 3). مواد شیمیایی آفت‌کش در 65 سال گذشته بطور وسیع در باغ‌های پسته مصرف شده‌اند، با این وجود سطح بسیار بالایی از تخم این سن‌ها توسط زنبورهای پارازیتویید کنترل می‌شود. در تحقیق حاضر فراوانی زنبورهای پارازیتویید تخم دو گونه سن Brachynema germari (Kolenati) وAcrosternum arabicum Wagner در پسته کاری‌های استان کرمان در تابستان سال‌های 1388 و 1389 بررسی شد. همزمان حشرات کامل سن‌های مورد بحث نیز از روی درختان پسته جمع‌آوری و شناسایی شدند. از مجموع 2660 تخم سن، 4 گونه زنبور پارازیتویید شناسایی گردید. 3/37 درصد از زنبورها مربوط به Ooencyrtus sp. از خانواده Encyrtidae و 7/62 درصد دیگر مربوط به سه گونه از خانواده Scelionidae، شامل گونه Trissolcus agriope (Kozlov & Lê) با بیشترین فراوانی (9/32 درصد)، وTrissolcus volgensis (Viktorov) و Psix saccharicola (Mani) بترتیب با فراوانی 6/21 درصد و 2/8 درصد که در رتبه بعدی قرار گرفتند. نرخ پارازیتیسم طبیعی تخم سن‌های ذکر شده 95 درصد در سال 1388 و 88 درصد برای سال 1389 بدست آمد. بر اساس منابع علمی در دسترس، دو گونه سن، Acrosternum heegeri FieberوAcrosternum millieri (Mulsant and Rey) از باغ‌های پسته گزارش شده‌اند (1, 3)، اما در بررسی حاضر این دو گونه جمع آوری نشد. گونه A. arabicum در سطح وسیعی روی درختان پسته استان کرمان حضور داشت و این اولین گزارش از تغذیه این گونه از میوه پسته در ایران می باشد. همچنین زنبورهای T. volgensis و P. saccharicola به عنوان پارازیتویید دو گونه سن ذکر شده قبلاً گزارش نشده است. زنبورهای Scelionidae معرفی شده در این گزارش توسط N.F. Johnson از دانشگاه ایالتی اوهایو، و سن‌های سبز توسط R.E. Linnavuori در فنلاند بررسی و شناسایی شدند.